Ca sĩ Lệ Thanh -một thời rồi rơi vào quên lãng
Vào những thập niên 60 thời còn phòng trà Anh Vũ, Kim Sơn, Hòa Bình ở SG đêm nào cũng có mặt người thư sinh Đỗ Lễ rất yêu tiếng hát của nữ ca sĩ Lệ Thanh. Một ca sĩ có bàn tay không mấy đẹp với sắc vóc trung bình nhưng giọng ca nồng nàn với những nốt vuốt độc đáo mà hình như cho tới bây giờ chưa có người thay thế. Có người cho rằng tiếng hát ca sĩ Xuân Thu hơi giông giống Lệ Thanh, nhưng chỉ giống ở phần láy âm.
NHạc sĩ Đỗ Lễ đã để lòng mình mở rộng đón tiếng hát Lệ Thanh đi sâu vào cõi thầm kín nhất của tình si.Từ tiếng ca chất chứa nỗi lòng tan tác bởi chia ly của người nữ ca sĩ tài hoa này đã dẫn Đỗ Lễ vào bến si mê. Yêu giọng ca, yêu cả con người. khoảng năm 1963 - 1964 cũng là lúc Lệ Thanh lên xe hoa với một người khác. Trước tin này, Đỗ Lễ thất điên bát đảo trong tâm hồn. Anh thường trực tìm đến men rượu để chia sầu nhạc phẩm "Sang Ngang" ra đời trong trạng thái đó với tấm lòng tan nát, ôm mối tình của hai con đường song song không bao giờ gặp nhau.
Sự nghiệp ca hát của nàng tuy chỉ vỏn vẹn có khoảng 10 năm kéo dài từ
năm 1955 cho đến khoảng năm 1965, nhưng nàng đã chinh phục được trọn vẹn
cảm tình của khán thính giả đương thời. Nàng và Thanh Thuý là 2 ngôi
sao ăn khách nhất của các phòng trà và đại nhạc hội, có nguy cơ lấn át
các bậc đàn chị như Thái Thanh, Thuý Nga, Ánh Tuyết.
Nàng có một chất giọng nghẹt mũi thật đặc biệt, phát ra những âm thanh
tựa như người bị nghẹt mũi mà giọng vẫn vang lộng và chắc nịch mê hoặc
lòng người. Phong cách trình bày bản nhạc của nàng cũng đặc biệt không
kém: nàng không hát liên tục một câu hát mà hay chia câu hát ra làm hai đoạn để ngừng và láy ở giữa câu rồi mới tiếp tục hát cho đến hết câu. Nàng còn láy qua láy lại tiếng cuối của câu hát, tạo nên cảm giác mới lạ cho nhạc phẩm được trình bày.
Đang lúc danh vọng lẫy lừng như vậy, nàng bỗng nhiên bỏ nghiệp ca hát và đi lấy chồng, để lại nhiều nuối tiếc trong lòng khách mộ điệu. Từ khi nàng giã từ sân khấu, có nhiều ca sĩ đã bắt chước cách hát
đặc biệt của nàng để quyến rũ thính giả như Hà Thanh, Xuân Thu, hoặc
Ngọc Lan tại hải ngoại sau này.
Ngày 20 tháng 9 năm 1980, nàng có trở lại sân khấu một lần duy nhất
trong buổi ra mắt các sáng tác của nhạc sĩ Vy Hùng tại Montreal. Sau đó,
nàng có cho thu âm một nhạc phẩm của Vy Hùng để làm kỷ niệm và sau đó
được phát hành ra băng nhạc...."
Tiếng Hát Lệ Thanh
Đây là một giọng hát có âm lượng vang lộng và một âm sắc thật ngọt ngào. Cô được đào tạo bởi nhạc sĩ Hùng Lân chung một lò với Ngọc Loan và Thu Hà. Cuộc đời đi hát của cô không xảy ra một điều tiếng điếm nhục nào dù vào những năm từ 1958 cho tới 1963, cô nổi tiếng như cồn. Cuộc đời của một nghệ sĩ nổi tiếng thường thu hút những cái nhìn xoi bói và những cặp mắt tò mò của những thứ ký giả đói tin, sẵn sàng khai thác tỳ vết cùng các bí ẩn đời tư của những người được quần chúng ái mộ, trong số đó có Lệ Thanh. Nhưng các ký giả không thể tìm được ở Lệ Thanh những gì họ sẵn sàng khai thác và làm rùm beng để khuấy động dư luận quần chúng được. Bởi cô ngoan hiền quá, luôn tránh né đám đông tối đa, không thích tuyên bố vung vít trên báo chí.
Trong các nữ nghệ sĩ nổi danh, Lệ Thanh là kẻ độc nhất không thích đăng ảnh trên báo chí. Cô bảo là tại mình không ăn ảnh. Nhưng đó chỉ là một cách nói thôi. Có lần Trung Tâm Điện Ảnh của Bộ Thông Tin có quay một phim tài liệu về sinh hoạt các phòng trà. Lệ Thanh không bằng lòng cái cảnh mà cô hát bài “Tiễn Em” của Phạm Duy trong phòng trà Anh Vũ được đưa lên màn ảnh. Nhưng cô buồn rầu bảo:
- Giá họ quay cảnh đó bằng cách chỉ trình bày cái bóng dáng cùng tiếng hát của Lệ Thanh thôi thì hay hơn là cận ảnh khuôn mặt của Lệ Thanh.
Tuy không thích đăng ảnh trên báo chí và không thích xuất hiện trên màn ảnh, nhưng Lệ Thanh vẫn xuất hiện trên sân khấu phòng trà hằng đêm và xuất hiện trên sân khấu Đại nhạc hội lai rai. Cô khá sáng trên sân khấu. Dù không đẹp lắm, dù không có nhiều nét hài hòa trên khuôn mặt, nhưng đây là một nhan sắc có thể trưng bày được. Đã vậy cái vẻ thông minh ngoan hiền ở nụ cười thùy mị, ở cái nhìn thẳng thắn, ở cung cách yểu điệu tạo cho cô một vẻ đài trang đặc biệt. Trên sân khấu, Lệ Thanh trang điểm tuy phơn phớt dịu nhẹ mà vẫn không bị ánh đèn lấn át hoặc nuốt chửng. Không khi nào Lệ Thanh mặc áo hoa hòe hoa sói. Thường thì cô mặc một màu thuần nhất, nhưng là màu tái và màu nguội: hường tái, vàng nâu, xanh pha chút xám bạc như lá liễu, lục pha chút nâu bạc như vỏ trái táo ... Nếu mặc áo thêu hoặc áo in hoa thì hoa phải nhỏ cỡ như hoa linh lan, hoa ti gôn, hoa hường tiểu muội, nhưng chấm hoa phải rời xa chứ không chen khít vào nhau. Lệ Thanh tuy là ca sĩ, nhưng cô bám chặt vào hình ảnh một cô nữ sinh thơ mộng cho nhân dáng của mình.
Giọng ca Lệ Thanh nghẹt mũi. Chính ra ở ngoài đời, giọng nói cô cũng nghẹt mũi như vậy. Có người bảo rằng không phải Lệ Thanh có chứng thịt trong lỗ mũi mà là trong mũi cô có thứ nấm làm cho nước mũi cứ rịn mãi không thôi. Ý là giọng nghẹt mũi như thế mà tiếng cô vẫn sang sảng và chắc nịch. Lệ Thanh không điệu đà õng ẹo ở nhân dáng, nhưng khi hát, giọng cô điệu và ẹo khủng khiếp. Cô không cần lắc lư mình xà uốn khúc trong khi hát, cô chỉ cầm khăn mu-xoa và đứng cứng ngắc như trời trồng trước máy vi âm. Rồi giọng cô cất lên quằn quại như rắn trườn, quấn quít như một chùm lải đũa. Bất cứ lúc nào cô cũng có thể uốn éo lươn lẹo một nốt nhạc. Cô láy từng tiếng hát ở cuối câu hát bất chấp cái nhăn nhó của tác giả bài hát. Đã vậy cô ưa chẻ từng câu hát, chỗ không phải ngừng mà cô ngừng để rồi đấp nhịp qua chỗ khác lung tung. Bởi cô chơi fantasie một cách bừa bãi như thế nên ý nhạc sai lệch hẳn đi. Lệ Thanh có chuỗi ngân cũng rập rờn óng ả. Nhưng cô không ngân liền được mà phải kéo một hơi khá dài để lấy trớn.
Dù sao, Lệ Thanh cũng đã làm cho những bản sau đây trở thành nổi tiếng như: “Tiễn Em” của Phạm Duy, “Chiều Mưa Biên Giới” và “Sắc Hoa Màu Nhớ” của Nguyễn Văn Đông, “ Gặp Nhau” và “Tà Áo Cưới” của Hoàng Thi Thơ. Ngoài ra cô hát bài “Tà Áo Xanh” của Đoàn Chuẩn và Từ Linh, bài “Gợi Giấc Mơ Xưa” của Lê Hoàng Long, bài “Hoa Trắng Thôi Cài Trên Áo Tím” ,“Tà Áo Xanh” đều truyền cảm.
Trong khoảng thời gian nổi danh, cũng như Thanh Thúy và Duy Khánh, Lệ Thanh hát vào dĩa nhiều lắm. Đang lúc danh vọng lừng lẫy, Lệ Thanh bỏ đi lấy chồng. Cô chọn hạnh phúc gia đình và thật tâm xa lánh ca trường nhạc giới, không hề nuối tiếc danh vọng phù phiếm.
Hồ Trường An
(trích Theo Chân Những Tiếng Hát" Tổ Hợp Miền Đông Hoa Kỳ xuất bản 1989)
Tiếng hát Lệ Thanh - 1
*
* *
Tiếng hát Lệ Thanh - (2)
*
* *
* *
Hoàng Nguyên - Lệ Thanh - Ai Lên Xứ Hoa Đào
Nhạc Nguyễn Hiền, thơ Kim Tuấn - Lệ Thanh - Anh Cho Em Mùa Xuân
Trần Thiện Thanh - Lệ Thanh - Anh Nhớ Về Thăm Em
Tuấn Khanh - Lệ Thanh - Chiều Biên Khu
Lam Phương - Lệ Thanh - Duyên Kiếp
Trần Thiện Thanh - Lệ Thanh - Hoa Nở Về Đêm
Phạm Duy - Lệ Thanh - Ngày Đó Chúng Mình
Mạnh Phát - Lệ Thanh - Nhớ Mùa Hoa Tím
Phạm Mạnh Cương - Lệ Thanh - Nỗi Buồn Ngày Tháng Cũ
Đoàn Chuẩn & Từ Linh - Lệ Thanh - Tà Áo Xanh
Nhạc Phạm Duy, thơ Cung Trầm Tưởng - Lệ Thanh - Tiễn Em
